Olağanüstü hal sürerken anayasa değiştirilmek istendi. Oysa OHAL koşullarında, rejim değişikliğini sağlayacak böylesine radikal bir değişikliğin yapılması, demokrasinin tüm ilkelerine aykırıydı.
Referandum öncesi, devlet, tüm kurumlarıyla, tam kadro evet için çalıştı; devletin tüm olanakları evet için kullanıldı... Muhalefetin bir bölümü bile evet için çalıştı... Yandaş basın evet için gece gündüz emek verirken, muhalif basın susturulmaya çalışıldı... Kantarın topuzu kaçırılıp, hayır diyecek olanlar, 'vatan haini' ve 'terörist' olarak damgalandı; hayır kampanyası yürütmeye çalışanlara saldırıldı...
*****
Referandum sırasında her türlü usulsüzlük yapıldı. Fotoğraflar, videolar, sosyal medyada dolaşıyor... Bir kişinin "oh oh" sesleri çıkararak dört ayrı pusulaya evet basıp sandığa atmasından, mühürsüz oyların mühürlenerek geçerli sayılmasına kadar binlerce örnek...
Tarafsız olması şart olan Yüksek Seçim Kurulu (YSK), hayır oylarının, bütün engellemelere rağmen önde gittiğini görünce, suç işleyerek, iktidar lehine iki skandal karara imza attı. Sayım başladıktan sonra, mühürsüz oy pusulalarının ve zarfların geçerli sayılacağına karar verdi ve bunu duyurdu. Böylece, sağda solda hazırlanan mühürsüz pusulalar getirilip sandığa atıldı ve geçerli kabul edildi. Oysa kanunda, mühürsüz pusulaların geçersiz sayılacağına dair açık hüküm vardır. Seçim öncesinde YSK da buna uygun genelge yayınlamış ve mühürsüz pusula ve oyların geçersiz sayılacağını açıklamıştı. Ancak baktı ki, hayır oyları önde, yasa dışı bir kararla iktidara destek verdi.
YSK'nın diğer skandal kararı ise, evet mühürlerinin geçerli olacağını açıklamasıdır. Oysa, YSK'nın seçimden önce hazırladığı genelgede, tercih mühürlerinin kullanılacağı açıkça belirtilmiştir. Bu yeni kararın sayım esnasında alınması da, evet oylarına verilen açık yasa dışı destektir.
*****
Sayı tam bilinmiyor, ama 1,5 milyon Suriyelinin, sahte ikametgahlar da kullanılarak seçmen yapıldığı düşünülüyor. Oyları ne mi oldu? Buyurun bir örnek...
Adı Halil... 18 yaşını yeni geçmiş görünüyor... Daha iki gün önce vatandaş olmuş. Referandum öncesi apar topar vatandaş yapılan yüz binlerce Suriyeliden sadece biri o... Sandık başında anlatıyor: "Ben Erdogan için burda geldim. Evet yapacam." Sunucu soruyor; "ne için evet dediğini biliyor musun?" Halil yanıtlıyor: "Ben fazla bilmiyor ama mecbur evet diycez."
Savaştan kaçtıkları için 'misafir' ettiğimiz Suriyeliler, 'ev sahibi' oldular; ülkemizi tanımadan, geçmişimizi bilmeden, bugünümüzü anlamadan, yarınımıza karar verdiler.
*****
Bütün bu etmenleri yanyana koyalım... Şimdi bu referandum 'meşru' ve biz anayasa değişikliğine evet demiş mi olduk?..